De Afscheidsmonologen is de nieuwste voorstelling in de zeer succesvolle monologenreeks, waar De Vagina Monologen, De Gesluierde Monologen en Het Goede Lichaam reeds deel van uitmaken. Diverse auteurs en theatermakers schrijven een tekst rond een van tevoren vastgesteld thema, dit keer de dood. Een vaste acteur wordt vervolgens iedere avond bijgestaan door twee bekende gastlezers. Zij dragen in een wisselende bezetting de teksten van de schrijvers voor. In Zaandam genoten we – als verrassing – van het toneeldebuut van Anita Witziers en Frits Barend.
Anita Witziers laat meteen al in haar eerste scène zien dat zij, op een podium, het stadium van voorlezen reeds lang voorbij is. Met een prachtige ingetogen mimiek en ingehouden, klein spel raakt zij, zonder enige vorm van pathetiek de gevoeligste snaren van het thema sterven. Zo verfijnd is haar optreden, dat ze het publiek werkelijk raakt, als ze met ogen dicht achterover in een tuinstoel liggend afscheid moet nemen van het leven. Een lichaam dat onbewegelijk blijft en duidelijk maakt dat het uiteenvalt. Frits Barend, de goedmoedige onhandige tegenspeler, is een echte ‘onhandige man’ als het om kwesties rond het sterven draait. Beiden excelleren in een down-to-earth podium bezetting. Goeie timing bij de komische anekdotes, toegewijd aan de regieaanwijzingen en aan het geheel.
Het grote publiek kent regisseur Leopold Witte van de serie Gooische Vrouwen, waarin hij sinds 2005 de rol van Evert Lodewijkx vertolkt, de man van Willemijn. Sinds 2000 is hij verbonden aan toneelgezelschap Orkater, waar hij succesvolle stukken schrijft en maakt. Helaas biedt de regie bij De Afscheidsmonologen niet de noodzakelijke steun aan de acteurs. De veelvoudige theatervormen, zoals filmprojectie, muzikale begeleiding , intermezzo’s Brechtiaans of Commedia dell’arte maken het geheel een patchwork. Hij had beter kunnen de Orkaterprincipes kunnen toepassen: de grote kunst van het weglaten.
Rian Gerritsen (Van Speijk, jeugdtheater Wederzijds) is de vaste acteur in Afscheidsmonologen. Een volkse, prachtige vrouw met Amsterdams accent, omhangen met kant en kettingen, handen vol zilveren ringen. Rian is goed, haar kostumering een stijlbreuk. Haar hoge hakken stampen op de houten toneelvloer, terwijl ze allerlei verschillende stoeltjes tevoorschijn moest slepen. Storend.
Al meteen bij het begin wordt een complete stijlbreuk zichtbaar tussen dat wat de ingetogen gastspelers aanbieden en de luidruchtige typetjes van Gerritsen. Bij aanvang van de voorstelling vraagt zij aan Frits Barend hoe hij zou willen dat zijn afscheid zou worden geregeld. Barend vertelt oprecht dat, vanwege de vergassing van zijn grootouders, hij heeft besloten dat hij zich wil laten begraven ter ere van hun nagedachtenis. Witzier heeft nog niet nagedacht, behalve dat de nabestaanden zelf moeten beslissen of ze treurig dan wel blij zullen zijn als ze is gestorven. Op botte manier moet Gerritsen, in plaats van haar eigen gedachten te mogen vormgeven, gaan spelen hoe zij wil dat mensen van haar afscheid nemen. Een ontstellend lelijk lapmiddeltje om van werkelijkheid over te kunnen gaan naar fictie.
De teksten van onder meer Nilgün Yerli, Cornald Maas, Gijs Scholten van Aschat en Kees van Kooten zijn zonder meer goed. Het publiek ontvangt een afscheidskrant Over de dood kan je alles en niks zeggen. Hoofdsponsor is Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ). Daarvoor zal de eenakter over vrijwilligerswerk wel zijn ingelast en dat maakte de avond eigenlijk te lang. Wellicht door de steeds wisselende samenstelling van de groep is een echt teamverband niet mogelijk gebleken en toneel is samen spelen, dus dat voel je. Maar het zal iedere avond weer heel anders over het voetlicht komen.
Tekst: Ella Arps
Lees ook:Stiekem toneeldebuut Anita Witziers
Lees ook:Repetities Afscheidsmonologen van start
Lees ook:De Afscheidsmonologen nieuwste in monologen-reeks
Lees ook:Nominaties VVTP TheaterFotoPrijs 2012 bekend
Lees ook:Gezien: het afscheid van d’Electrique