“Emotionele chantage is van alle tijden.” Daarom besloot regisseur Olaf Pieters het stuk over de Stichting Fun sekte WIJ ZIJN GOD opnieuw op de planken te brengen. Pauline, die onder invloed kwam te staan van de sekteleidster, is meerdere malen bij de acteurs langsgekomen om haar verhaal te doen. Olaf: “Dit was zeer fascinerend om bij te wonen.”
Helmert Woudenberg heeft eerder een aantal stukken geschreven met als thema emotionele chantage, waaronder WIJ ZIJN GOD. Het verhaal gaat over Pauline die in de ban raakt van charmatische Yvonne, die een sektarische groep om zich heen heeft gevormd. Op aanraden van Yvonne verbindt Paula zich aan het echtpaar Martin en Manon. Deze idealistisch gestarte ménage à trois loopt anders dan gedacht. Olaf: “WIJ ZIJN GOD laat zien hoe bepaalde mensen vaak onbewust bezig zijn hun eigen ‘waarheid’ op een ander te projecteren, en hoe ver en diep die ander soms wordt meegenomen in die zogenaamde waarheid, zelfs als dat op een gegeven moment totaal niet goed meer voelt.” Met het spelen van deze op waarheid gebaseerde voorstelling hoopt Olaf dat de kijker dit mechanisme gaat (h)erkennen en gaat inzien hoe destructief dit in sommige gevallen kan uitpakken. “Mocht dat bij een paar toeschouwers gebeuren, ben ik al dik tevreden.”
Beter af in een sekte?
Een op waarheid gebaseerd verhaal dus. Het verhaal van het Fun Theater dat ooit begon als organisatie die theatercursussen gaf. Later kwam ‘persoonlijke groei’ centraal te staan. Cursiste Pauline Wijnberg, die zich ruim 10 jaar geleden aansloot bij het Fun Theater bleef er lang hangen, zeer onder de indruk van leidster Jacqueline de Haan. Gaandeweg kreeg de groep meer weg van een sekte, waarna Pauline uiteindelijk vluchtte.
In WIJ ZIJN GOD speelt het grootste gedeelte zich in een sekte af, waar de dominante Yvonne centraal staat. Iedereen die niet naar haar pijpen danst, krijgen het te voortduren. Olaf: “Ook in de scènes die zich buiten de sekte afspelen, zie je datzelfde mechanisme naar voren komen, waardoor je je als kijker regelmatig gaat afvragen of je in een sekte niet beter af bent dan in het nest waar je vandaan kwam.”
Een bizarre werkelijkheid
Olaf maakte eerder regies in samenwerking met CREA Amsterdam. Zo maakte hij vorig jaar De Jodenverraadsters, ook geschreven door Woudenberg. De werkwijze is vaak hetzelfde: “Ik ben eerst een lange tijd bezig met research doen. Aangezien WIJ ZIJN GOD gebaseerd is op ware gebeurtenissen, ben ik me gaan verdiepen in allerlei sektes in Nederland en dan vooral in de zogenaamde ‘destructieve gedragscontrole’ en de impact daarvan op de slachtoffers.” De toenmalige sekteleidster heeft zelf ook gereageerd met een uitvoerige mail, waarin zij haar kant van het verhaal uit de doeken heeft gedaan. Bijzonder is ook dat Olaf er tijdens het repetitieproces achter kwam dat de werkelijkheid soms nog bizarder was dan in het stuk beschreven.
Platte typecasting
WIJ ZIJN GOD als heftige, emotionele rollercoaster. Een sterke cast is dan ook niet te missen. Olaf kiest zijn spelers altijd puur op gevoel. “Soms cast ik heel erg tegen, zoek ik bij een speler een energie die hij/zij bij eerste indruk totaal niet uitstraalt, en ga ik werken met zijn/haar ‘verborgen kracht.’” Soms doet hij ook simpelweg aan type casting “net zo simpel en plat als een castingbureau dat vaak doet.” Een voorwaarde die Olaf stelt is dat zijn spelers bereid zijn om tot het uiterste te gaan als dat gevraagd wordt. “Ik wil dat zij trouw blijven aan hun intenties en emoties en ‘monsterlijk’ durven te spelen, hoe fraai en fragiel ze ook zijn.”
Tekst: Inge Schouten
WIJ ZIJN GOD speelt vanaf 21 juni in het CREA Theater. Kijk hier voor meer informatie.
Lees ook:Hetty Heyting solo
Lees ook:Tjitske Reidinga speelt hoofdrol in eerste DeLaMar productie
Lees ook:Huub Stapel haalt het uit zichzelf
Lees ook:Erik van Muiswinkel en Olaf Koens te gast in Ouds&Nieuws Show
Lees ook:Voor je executie nog even plassen
Het stuk is misschien wel geínspireerd door ‘Huis clos’ van Sartre, dat afsluit met de zin: “De hel, dat zijn de anderen”. Overeenkomstig zou hier de titel kunnen luiden: “God, dat zijn de anderen”.