Het duurt een paar minuten voordat ik de complete structuur van de voorstelling helemaal begrepen heb. Of dat ligt aan de haast, veroorzaakt door mijn vertraagde trein, of dat het komt door de complexiteit van het concept; ik weet het niet. Ik denk eigenlijk toch aan het eerste, want na een paar minuten is Cineastas van Mariano Pensotti zo helder als wat en kost het geen moeite meer om alle lagen uit elkaar te houden.
En dat zijn er nogal wat. Mariano Pensotti heeft een voorstelling gemaakt waarin vijf acteurs vier verschillende verhalen tegelijk spelen, maar binnen elk verhaal spelen ze ook nog eens een extra verhaal. Elk van de vier verhalen gaat namelijk over een filmmaker in Buenos Aires, en van elke filmmaker zien we ook het verhaal van zijn film tevoorschijn komen, simultaan gespeeld in een split screen die decor-matig is verbeeld door een split level. Niet voor niks geplaatst bóven het decor van het echte leven, als een denkwereld die zich als een geconstrueerde hemel boven onze hoofden afspeelt. Los van die al die rollen vervullen de acteurs ook nog eens beurtelings de rol van de voice-over en geven zij elkaar veelvuldig de daarbij behorende microfoon door.
De voice-over vertelt het grootste gedeelte van het verhaal. De personages illustreren min of meer het verhaal dat de voice-over vertelt. Het schakelen tussen vier hoofd-verhaallijnen geeft je de indruk dat je naar een film zit te kijken. Op bijna mathematische wijze worden de decors steeds vernuftig door een in het zwart geklede toneelknecht aangepast zodat de ruimte weer een nieuwe ruimte wordt. Het doet een beetje denken aan Pensotti’s eerder voorstelling El Pasado es un animal grotesco (2010) waarbij de decors steeds onverbiddelijk werden weg gewenteld op een enorme draaischijf.
Het is deze verteltechniek die deze voorstelling bijzonder en anders maakt, maar daarnaast is de voorstelling inhoudelijk ook zeker interessant en mooi. Alle vier de filmmakers worden geconfronteerd met het contrast tussen de werkelijkheid van hun eigen leven en de fictie van hun film. En allen proberen ze daaraan te ontkomen. De succesvolle filmmaker die ontdekt dat hij terminaal ziek is probeert zijn nieuwste film steeds meer te laten gaan over zijn eigen leven. Dit wordt mooi geïllustreerd als we in enkele scènes het echte leven op het onderste niveau gespeeld zien, en het filmscenario bijna choreografisch simultaan door de andere acteurs op de bovenste verdieping zien voltrekken.
Daarnaast is er de amateur-filmmaker die de frustratie over zijn baantje bij McDonalds probeert te uiten in een anti-McDonalds film, maar raakt danig met zichzelf in de knoop als hij plotseling promotie maakt en zijn film hem hinderlijk doet herinneren aan de idealist die hij ooit was.
Voeg daar dan nog het verhaal van de documentairemaakster aan toe die Russische musical-films onderzoekt maar eigenlijk wanhopig op zoek is naar haar verdwenen Russische minnaar. En het verhaal van de filmmaakster die verplicht wordt het script van een ander te verfilmen en als vaderloos kind in de ban raakt van het verhaal van een na een verdwijning van dertig jaar weer opduikende vader.
In alle verhalen wordt de eenzaamheid de wanhoop, de hoop en de zoektocht naar iets tastbaars en iets blijvends weer in een andere richting vormgegeven. De voice-over krijgt alle ruimte om daar bloemrijke dingen over te zeggen en de personages geven dit weer hartstochtelijk gestalte.
Het verhaal begint met een tjokvol appartement op het onderste niveau. Allerhande meubels en decoratie aan de muren verdwijnen echter langzaam maar zeker in elke scène een klein beetje totdat aan het einde van de voorstelling de ruimte van het echte leven net zo leeg achterblijft als de fictieve ruimte boven. Alsof de maker wil aangeven dat we zelf niet zo heel erg verschillen van de personages die we bedenken. En dat alle onnodige ballast van de wereld om ons heen ons alleen maar afleidt van datgene wat we echt vinden en wat we echt willen.
Het einde van de voorstelling komt wat abrupt. Natuurlijk hoeven we niet vier maal een cowboy richting ondergaande zon te zien lopen maar mij bekroop toch het gevoel dat ik bij sommige verhaallijnen –ook al zaten ze al heel dicht tegen het einde aan- nog een meer afgerond einde verwachtte. Misschien is het weer die les. In het echte leven gaat het verhaal altijd door en zijn er geen slotscènes. In dat licht bezien kijk ik alweer reikhalzend uit naar het volgende werk van Pensotti.
Tekst: Bart van Ree
Gezien: 7 juni, Frascati, Amsterdam
Foto: Jorge Macchi
Meer informatie over het Holland festival vind je hier.
Lees ook:Isa Hoes schittert in ‘When Harry met Sally’
Lees ook:Leef het leven van een ander
Lees ook:Anthony Hopkins naast Eminem in Reigen
Lees ook:NS op de theatrale tour!
Lees ook:10.000 deelnemers Vier Het Leven