Anne en Goebbels, een confrontatie

Binnenkort gaat de voorstelling Anne en Goebbels, een confrontatie in première in de Leidse Schouwburg. Eddy Habbema regisseert hierin Victor Löw en Meral Polat. Laura van de Merwe bezocht voor Toneel.blog.nl de introductiemiddag in het Polanentheater in Amsterdam en sprak met Victor Löw, die de rol van Goebbels op zich neemt.

‘Adolf Hitler was ooit bondcoach van het Duitse elftal.’ Vijftien procent van de Britse jongeren geeft, dat bleek uit recent onderzoek, dit antwoord op de vraag wie Adolf Hitler was. Dat vertelt regisseur Eddy Habbema tijdens de inleiding van Anne en Goebbels een confrontatie. Deze onwetendheid alleen al is genoeg om De Tweede Wereldoorlog maar weer eens aan te snijden, vindt Habbema. Maar ook het idee van deze setting is de moeite waard: Enerzijds hebben we Anne Frank, het joodse meisje dat het grootste gedeelte van de oorlog opgesloten heeft zat in het achterhuis. Anderzijds Joseph Goebbels, misschien wel de bekendste volgeling van Hitler. Hij hielp met zijn woede en frustratie heeft mee aan de dood van meer dan vijf milioen joden, waaronder Anne Frank. Zowel Anne als Goebbels hield een dagboek bij. De teksten uit deze dagboeken worden in de voorstelling letterlijk worden gebruikt en tegenover elkaar gezet.

Merel Polat speelt Anne. Ze deelt met ons de dagen in het achterhuis,  in de woorden die Anne zelf schreef. Wat er in de rest van de wereld gebeurt horen wij uit de mond van Victor Löw, die de rol van Joseph Goebbels vertolkt. Ook hij gebruikt als tekst de dagboeken die Goebbels heeft geschreven. Löw vertelt over zijn voorbereiding van het stuk. ‘Ik heb mij een leven lang voorbereid,’ verklaart hij. ‘Mijn grootvader was Jood en mijn vader is live bij een van Hitler’s speeches aanwezig geweest. Naderhand stelde mijn oma haar huis beschikbaar voor Joodse onderduikers.’ Geen familie waar het ontbreekt aan verhalen. Deze constante aanwezigheid van de oorlog zet een mens natuulijk aan het denken. Op de vraag of het moeilijk is om in de huid van Goebbels te kruipen, geeft Löw slechts gedeeltelijk antwoord. ’Goebbels was gedreven en romantisch, dat ben ik ook. Voor de rest is het een questie van inleven. Het hoe, en waarom van de oorlog, en de rol van Goebbels in de oorlog blijft altijd maar gedeeltelijk te verklaren. Wat er in de oorlog is gebeurt, is waanzin, dat kun je niet begrijpen als buitenstaander.’
Hoe hij wist wie de ware Goebbels was? ‘Dat staat in zijn dagboeken, de tekst spreekt voor de persoon, voor de rest neem je natuurlijk wat fysieke trekjes over, van oude filmbeelden.’ Uiteindelijk blijft Löw natuurlijk slechts het lichaam waarop de voormalige Goebbels wordt geprojecteerd, maar veel dichter bij de waarheid dan in deze vorm zullen we waarschijnlijk niet komen: de woorden van Goebbels zelf, en een belichaming die die woorden vertolkt.

Samen zorgen Polat en Löw voor nieuw inzicht in de geschiedenis. Want de voorstelling dient niet alleen als opfriscursus, die ons eraan moet herinneren wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Door de vorm voel je de geschiedenis, zie je de wanhoop, de hoop en de waanzin letterlijk.

Hoewel Anne en Goebbels levens slechts langs elkaar schampen, lijkt er een dialoog te ontstaan tussen slachtoffer en beul. Dit is te wijten aan het pas en meetwerk van de regiseur, die alle zevenentwintig dagboeken van Goebbels doorgespitte om de juiste passages aan bod te laten komen. Wat de voorstelling precies gaat brengen blijft natuurlijk afwachten, maar het lijkt erop dat het doel bereikt gaat worden: Educatief en ook verrijkend voor de kenner. De voorstelling zal te zien zijn in diverse theaters door heel het land. Daarnaast zullen er ook schoolmatinees plaats vinden. Deze zijn speciaal gericht op middelbare scholen, waarbij een educatief project aan de voorstelling gekoppeld kan worden

Anne en Goebbels, een confrontatie gaat op 21 februari in première in de Leidse Schouwburg, waarna een tournee volgt. Meer informatie: www.annegoebbels.nl

Tekst: Laura van de Merwe

Lees ook:Victor Löw in nieuw toneelstuk over Anne Frank
Lees ook:Een intense schets van de realiteit
Lees ook:Eindeloos vertrouwen in charmeur Hitler
Lees ook:ANNE opnieuw verlengd tot en met april 2015
Lees ook:Trilogie van de Waan: Ik hield van Hitler