‘Waar doe je het nu voor’ klinkt ‘t via een voice-over. Twee wezens staan in harige pakken luid ademend op het toneel. Achter hen een groot drieluik van schermen. Twee witte en de middelste een wolkenscherm met zonlicht. Pianotonen.
De zaal is gevuld met dertig plus publiek, niet tot de nok vol, maar voor een lunchvoorstelling goed bezocht.
De voice-over gaat door: ‘De meeste mensen willen er eigenlijk niet zijn. Alles is altijd en overal anders. Als niemand iets groots doet zal ik ’t maar moeten doen, ik of iemand zoals ik.’
Tegelijk horen we door angst ingegeven tegengeluid: ‘omgangsvormen, safe spelen, volgens de baas’.
Omgangsvormen, safe spelen
Ene Shirley een verzorgde dame, in zekere welstand, stopt ’s avonds laat bij een drive-in waar ze hamburgers kan bestellen via een praatpaal. Wij als publiek, zien Brian een dertiger die in een hokje zit en de bestelling moet opnemen. Shirley wil vooral praten, en een gewone hamburger. Brian wil voldoen aan regels, zit gevangen in zijn cabine van menulijsten en codes.
Shirley zoekt contact, wil dat Brian, letterlijk uit zijn hok komt. Maar Brian die – na een lang gesprek wel toegeeft dat hij stiekem in zijn hok rookt, omdat hij er verder niemand mee stoort – durft aan haar lokroep geen gehoor te geven. Het lukt Shirley ondanks haar overredingskracht, en haar schreeuwende wens om daadwerkelijk contact te creeren, al is het maar een sigaret samen te roken, niet Brian uit zijn vaststaande overtuigingen en zijn van codes vergeven werk los te maken.
Ook de vaststelling dat zijzelf niet meer doet wat ze wil, oorspronkelijk was ze scheppend, nu ontslaat ze mensen, weet Brian niet te vermurwen, over te gaan tot contact. Al lijkt ook hij dat het liefste te willen.
De triptiek, voor 80% procent face to the audience, eindigt in een blote man en een blote vrouw die langzaam totaal in beeld verschijnen. Adam en Eva, in het Paradijs. Gesepareerd door een wolkenlucht met zonnestraal.
Na de voorstelling spreek ik in de Smoeshaan met de makers van het Theatergezelschap Berg& Bos, Maurits van den Berg en Rik van den Bos. De folder geeft aan dat Drive-in de schijnvrijheid aankaart van de huidige samenleving en het ‘mechanisme van troost’. De weergave doet mij vooral denken aan de Naturalistische visie op het leven. Met zinnen als:
‘Zijn we dan niet in staat tegenkracht te bieden?’
‘Nee, we kunnen het niet.’
De gewone handelingen, de weergave van personages via beeldschermen, de onmacht tot echt contact, tonen de nieuwe eenzaamheid.
‘Het werkt grappig als mensen van zichzelf afstappen’
Van den Bos: ‘Ik put uit de personages van de dorpsgemeenschap waar ik ben opgegroeid, Oorschot een kleine gemeenschap in Brabant.’ We spreken over de herhaling van personages en types in je leven. Van den Bos: ‘Ik ben conflictvermijdend. Maar het gaat me vooral om situaties die niet in evenwicht zijn. Sociaal gedrag waarin mensen van zichzelf afstappen, dat werkt grappig. Daar laat de mens zichzelf zien. Kettingreacties en gevolgen. We staan in een zwart gat te spreken.’
Als je dit wilt begrijpen, moet je absoluut het drieluik ondergaan. Het is een kunst – in de – kunst- in de – schrijnende werkelijkheid. Het toont de zinloosheid van het bestaan zonder daadwerkelijk contact met de ander.
Tekst: Janneke Holtslag
Foto: Ben van Duin
Gezien: Première 12 oktober, Theater Bellevue, Amsterdam
Meer informatie over Drive-in vind je hier.
Lees ook:Holland Festival: Het leven een film in Cineastas
Lees ook:Gezocht: verhalenvertellers met hartstocht
Lees ook:Warenhuis: voor 16+
Lees ook:Brian Bedforts ‘Being Ernest’ bij Cinemec
Lees ook:Oerol: Moeremans Ibsen perfect in balans