Stel je Holland voor over een half millennium, waar denk je dan aan? Juist: water. Over onafzienbare tijd bestaat Nederland, zoals wij het kennen, niet meer. Met die gedachte begint de proloog van de theatermarathon Tuin van Holland van Toneelgroep De Appel. Op de speelvloer is de zeebodem gecreëerd, dan verschijnt uit het plaffond een Amerikaanse duiker. Hij onderzoekt de bodem en drie maal raden wat hij vindt: Holland! Onder het zand komen één voor één, de Goudse kaas, de bos tulpen, een klomp en het stadsbord van Utrecht tevoorschijn. De toon is gezet. We kijken naar een productie over Nederland. Maar wat is dat Nederland eigenlijk? Dat is de vraag die meteen aan het publiek gesteld wordt. Bestaat de ‘Nederlandse identiteit’ eigenlijk wel? Of heeft Maxima toch gelijk, en bestaat ‘De Nederlander’ alleen maar in het paspoort. Tuin van Holland is de nieuwste regie van Aus Greidanus, die eerder al de twee succesvolle theatermarathons Tantalus en Odysseus regisseerde. Laura van Merwe bezocht de première.
Tuin van Holland is onderverdeeld in een tweetal drieluiken, klassiek en modern, waaruit het publiek kiest. Het eerste wat opvalt, is de uitmuntende vormgeving. Met zorg en oog voor detail heeft het hele theater een Hollandse uitstraling gekregen. Maar de échte verbijstering komt als het publiek de eerste zaal in loopt voor de voorstelling Water uit de moderne triologie. Water is namelijk letterlijk wat het publiek ziet. Het kabbelt over het hele podium en reikt tot kniehoogte bij de acteurs. Ellen Parren speelt de zee, en de verraderlijkheid daarvan, op een zeer indrukwekkende manier. Door middel van goed acteerwerk, dans en prachtige beeldspraak, wordt de relatie tussen Nederland en het water uitgelegd in één van de meest intrigerende voorstellingen die ik ooit zag.
Voor Barneveld, uit de klassieke triologie, wordt dezelfde zaal, volledig omgebouwd naar een prachtige ruimte, die eer doet aan de status van de vroegere Oldebarnevelden. Voor deze voorstelling is, net als voor de voorstelling Rampjaar pittig wat achtergrondinformatie nodig. Beide gaan over de dood van een politieke figuur in de gouden eeuw. Om de lijn goed te kunnen volgen, is een flinke dosis concentratie nodig. Toch is het prettig beide voorstellingen te bekijken. Deze bijzondere geschiedenisles vertelt een ander verhaal dan dat wat in de boeken staat.
Na afloop van het drieluik heeft het publiek honger naar meer. Aangezien we maar maar de helft van de zes voorstellingen hebben bekeken, is dat niet zo vreemd. Maar ook het beeld dat achter blijft, lijkt niet compleet te zijn. In de epiloog wordt duidelijk wat Greidanus wil bereiken met de marathon. Hij schetst een beeld van de Nederlandse identiteit en de flexibiliteit die zij bezit. Het Nederlanderschap zit hem niet in de oranje golf op de tribune van een voetbalwedstrijd, of in het spaarzame Zeeuwse meisje dat jarenlang onze boter vertegenwoordigde. Het zit in het vermogen tot aanpassen aan de omstandigheden, en daar het beste van te maken. Dat is wat een Nederlander een Nederlander maakt. Het is lastig dit verhaal terug te vinden in de losse voorstellingen. Mert name de klassieke geschiedenissen zijn op zichzelf interessant, maar dragen nauwelijks bij aan de volledige visie rondom Tuin van Holland.
Toch is het puur en alleen al voor de ervaring een noodzaak deze productie te bekijken. Voor een kijkje in de geschiedenis en toekomst van ons land is op deze avond op en top geschikt. Zorgen over uitputting hoef je je tijdens deze marathon niet te maken. Tussen alle voorstellingen door zijn er voldoende Hollandse maaltijden en hapjes te verkrijgen en is er even tijd om uit te rusten, of rond te lopen over de markt waar nog meer spektakel te zien is. Tuin van Holland loopt nog tot 22 mei, en de kaartverkoop gaat hard, dus wees er snel bij met reserveren.
Tekst: Laura van de Merwe – Foto’s: Leo van Velzen
Lees ook:De primeur: Tuin van Holland
Lees ook:Nieuwe regisseurs bij De Appel
Lees ook:Extra voorstellingen ‘Tuin van Holland’
Lees ook:De Appel komt met interactieve theatermarathon
Lees ook:Jahoor, de Appel is ook begonnen!